დიდი ბრიტანეთის დედოფალი ელიზაბეტ II არის დიდი ბრიტანეთისა და ჩრდილოეთ ირლანდიის დედოფალი (პლუს კიდევ 15 დამოუკიდებელი სახელმწიფო, ავსტრალიიდან იამაიკამდე!), ბრიტანეთის ერთა თანამეგობრობის მეთაური, დიდი ბრიტანეთის შეიარაღებული ძალების უმაღლესი სარდალი, ანგლიკანური ეკლესიის მეთაური, ისტორიაში უძველესი ინგლისელი მონარქი. საზოგადოებაში - მოკრძალებული მანერებით და თავშეკავებული ქცევით, ტკბილი და მეგობრული ურთიერთობით, შრომისმოყვარე და მზრუნველი, ხალხისა და ქვეყნის სამსახურში მყოფი.
მშვენიერი ქალბატონი ყველა თვალსაზრისით, ცოლი, დედა, ბებია და დიდი ბებია...
დაიბადა 1926 წლის 21 აპრილს ლონდონში, იორკის ჰერცოგისა და ჰერცოგინიას ოჯახში. პრინცესა ელიზაბეტ ალექსანდრა მერი უინძორი არის იორკის ჰერცოგის ჯორჯის, დიდი ბრიტანეთის მომავალი მეფის ჯორჯ VI-ის (1895-1952) და ლედი ელიზაბეტ ბოუს-ლიონის (1900-2002) უფროსი ქალიშვილი. დაბადების დროს იგი მესამე იყო ტახტის რიგში, უელსის პრინცის ედვარდის (მოგვიანებით მეფე ედუარდ VIII) და მამის, იორკის ჰერცოგის შემდეგ.
ელიზაბეთმა კარგი განათლება მიიღო სახლში, ჩვეულებრივი სასკოლო საგნების გარდა, მას ასწავლიდნენ ეკონომიკის, იურისპრუდენციისა და კონსტიტუციური სამართლის საფუძვლებს. სასწავლო პროგრამა ასევე მოიცავდა ცხენოსნობის, ცეკვის და მუსიკის გაკვეთილებს. დედამ მას სასახლის ეტიკეტს აცნობდა.
1936 წლის დეკემბერში ბიძის, მეფე ედუარდ VIII-ის ტახტიდან გათავისუფლებისა და მამის ტახტზე ასვლის შემდეგ, 10 წლის ელიზაბეთი ბრიტანეთის ტახტის მემკვიდრე გახდა.
1940 წელს, მეორე მსოფლიო ომის დროს, ელიზაბეთი ევაკუირებული იქნა უინძორის სასახლეში, სადაც მან გაატარა ომის წლების უმეტესი ნაწილი.
1944 წელს ელიზაბეთი დაინიშნა სახელმწიფო მრჩევლად და ამ მომენტიდან მას შეეძლო შეესრულებინა მონარქის ფუნქციების ნაწილი, გიორგი VI-ს არყოფნის შემთხვევაში.
1947 წლის 9 ივლისს გამოცხადდა ელიზაბეთისა და საბერძნეთის პრინცი ენდრიუს ვაჟის, პრინცი ფილიპის ნიშნობა, რომელიც მაშინ ბრიტანეთის საზღვაო ფლოტის ოფიცერი იყო. ოთხი თვის შემდეგ, 20 ნოემბერს, ისინი დაქორწინდნენ ვესტმინსტერის სააბატოში. პრინცმა ფილიპმა უარი თქვა ბერძნულ და დანიურ ტიტულებზე, მიიღო ბრიტანეთის მოქალაქეობა და მიიღო დედის ბაბუის მაუნტბატენის გვარი, დაქორწინდა პრინცესა ელიზაბეტზე. ქორწინების შემდეგ ფილიპმა მიიღო ედინბურგის ჰერცოგის ტიტული.
80-იანი წლების შუა ხანებში ფილიპმა თავის ბიოგრაფთან, ბასილ ბუთროიდთან აღიარა, რომ ელიზაბეტზე დაქორწინდა არა სიყვარულის გამო, არამედ გათვლების გამო: „მე დავიღალე სიღარიბით. არასდროს მქონია ჩემი კუთხე. რვა წლის ასაკიდან ვხეტიალებდი გემებზე.
სავარაუდოდ, ელიზაბეთი მიხვდა, რომ ფილიპეს არ უყვარდა. მაგრამ ინგლისის მეფის უფროსი ქალიშვილი იმდენად მოხიბლული იყო ბერძენი პრინცით, რომ არ ფიქრობდა იმ მოტივებზე, რამაც აიძულა მისი მომავალი ქმარი, ქორწინებაე.
საბერძნეთის ტახტის მემკვიდრე მართლაც დიდებული გარეგნობის იყო. ქერათმიანი და ცისფერთვალება, უფრო სკანდინავიელს ჰგავდა, ვიდრე ბერძენს. და გასაკვირი არ არის, რომ მომავალ დედოფალს ის ასე შეუყვარდა.
ელიზაბეტმა იგი 1939 წელს გაიცნო. თავად 13 წლის იყო, ფილიპი - 18 წლის. დაქორწინდა 21 წლის ასაკში.
ოჯახური ცხოვრება თავიდანვე არ გამოუვიდა და ამბობენ, რომ 1950-იანი წლების შუა პერიოდისთვის მათ უკვე აღარ ეძინათ ერთ ოთახში. ბრიტანეთის პარლამენტმა რამდენიმე ფარული შეხვედრაც კი გამართა სამეფო ოჯახში არსებულ ვითარებაზე, რათა თავიდან აეცილებინათ სკანდალური განქორწინება.
ბრიტანეთის კანონმდებლობის თანახმად, სამეფო ოჯახის არქივები საიდუმლოდ უნდა დარჩეს არაუმეტეს 30 წლისა. თუმცა, მისი უდიდებულესობის საიდუმლო სამსახურმა ამ არქივიდან გამოყო 27 ფაილი, რომლებზეც პარლამენტის სპეციალური გადაწყვეტილება იქნა მიღებული, რომ ისინი საიდუმლო და საზოგადოებისთვის მიუწვდომელი ყოფილიყო მომდევნო 100 წლის განმავლობაში.
1952 წლის 6 თებერვალს მეფე გიორგი VI გარდაიცვალა ფილტვების დაავადებით. ელიზაბეთი, რომელიც იმ დროს ქმართან ერთად იმყოფებოდა დასასვენებლად კენიაში, იმავე დღეს გამოცხადდა დიდი ბრიტანეთის დედოფლად.
1953 წლის 2 ივნისს ლონდონის ვესტმინსტერის სააბატოში გაიმართა ელიზაბეთის კორონაციის ოფიციალური ცერემონია.
ის ნიშნავს პრემიერ-მინისტრს, ხსნის პარლამენტის სხდომას. პრემიერის მოთხოვნით მან შეიძლება დაითხოვოს პარლამენტი და დანიშნოს ვადამდელი არჩევნები.
იმისათვის, რომ პარლამენტის მიერ მიღებული ყველა კანონპროექტი გახდეს კანონი, საჭიროა დედოფლის თანხმობა. 1707 წლიდან „სამეფო თანხმობაზე“ არც ერთი უარი არ მიუღია.
დედოფალს განსაკუთრებული ურთიერთობა აქვს პრემიერ-მინისტრთანაც. ტრადიციულად, მას ასევე აქვს უფლება მიიღოს ინფორმაცია ყველა ძირითად საკითხზე და გამოხატოს თავისი აზრი მთავრობის მეთაურთან (ეს ხდება მონარქის ყოველკვირეულ კონფიდენციალურ შეხვედრებზე პრემიერ-მინისტრთან). დიდ ბრიტანეთში ელიზაბეტ II-ის მეფობის დროს 13 პრემიერ მინისტრი შეიცვალა.
ელიზაბეტ II არის საიდუმლო საბჭოს (სათათბირო ორგანო) ხელმძღვანელი, ის ასევე ასრულებს ფორმალურ ფუნქციებს შოტლანდიის, უელსისა და ჩრდილოეთ ირლანდიის დელეგირებული ასამბლეებთან მიმართებაში.
ელიზაბეტ II-ის საზეიმო ფუნქციებს შორის: უცხოელი ელჩებისგან რწმუნებათა სიგელების მიღება, დაჯილდოებებში მონაწილეობა, ძირითადი საერთაშორისო ფორუმების გახსნა და სხვა საჯარო ღონისძიებები; სტუმრობა სხვა ქვეყნებში ვიზიტებით.
დედოფალი არის დაახლოებით 600 საქველმოქმედო, საზოგადოებრივი და სამეცნიერო ორგანიზაციისა და ფონდის მფარველი. 2016 წლის ბოლოს მან თავისი მოვალეობების ნაწილი სამეფო ოჯახის სხვა წევრებს გადასცა.
2015 წლის 9 სექტემბერს ელიზაბეტ II-მ დიდი ბრიტანეთის გვირგვინის მეფობის რეკორდი დაამყარა. იგი გახდა ყველაზე ძველი მონარქი ქვეყნის ისტორიაში და ყველაზე ხანგრძლივად მმართველი მონარქი.
ის ასევე არის მსოფლიოში ყველაზე ხანგრძლივად მმართველი მონარქი და მსოფლიოს უხუცესი ამჟამინდელი სახელმწიფო მეთაური.
დედოფლის ერთ-ერთი მთავარი ჰობი არის დოღის ცხენების მოშენება. ის ყოველწლიურად ესწრება Epsom-სა და Ascot-ს. დედოფლის ცხენებმა მოიგეს მრავალი რბოლა. დიდი ბრიტანეთის დედოფლის კიდევ ერთი ჰობია ძაღლები. მე-18 დაბადების დღეზე ელიზაბეთს აჩუქეს კორგი, სახელად სუზანი, რომლისგანაც უამრავი შთამომავლობა მიიღო. 2015 წელს გამოცხადდა, რომ დედოფალმა შეწყვიტა კორგის მოშენება. მისი ბოლო კორგი, Willow, გარდაიცვალა 2018 წლის აპრილში. მისი მეფობის დროს დედოფალი ამ ჯიშის 30-ზე მეტ ძაღლს ფლობდა. 2021 წლის მარტის დასაწყისში მედიაში გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ელიზაბეტ II-ს ორი ახალი კორგის ლეკვი აჩუქეს.
დიდი ბრიტანეთის დედოფალ ელიზაბეტ II-ის ქმარი, ედინბურგის ჰერცოგი ფილიპე 2021 წლის 9 აპრილს 100 წლისა გარდაიცვალა.
დიდი ბრიტანეთის დედოფალ ელიზაბეტ II-ს ჰყავს ოთხი შვილი: ტახტის მემკვიდრე არის უფროსი ვაჟი ჩარლზ ფილიპ არტურ ჯორჯი, უელსის პრინცი (დაიბადა 1948 წელს); პრინცესა ენ ელიზაბეტ ალისა ლუიზა (დაიბადა 1950 წელს); პრინცი ენდრიუ ალბერტ კრისტიან ედვარდი, იორკის ჰერცოგი (დაიბადა 1960 წელს); პრინცი ედუარდ ენტონი რიჩარდ ლუი, უესექსის გრაფი (დაიბადა 1964 წელს). ელიზაბეტ მეორეს ჰყავს რვა შვილიშვილი და ათი შვილთაშვილი.
წელს, 2 ივნისიდან დიდი ბრიტანეთი დედოფალ ელიზაბეტ II-ის მეფობის 70 წლის იუბილეს ოთხი დღის განმავლობაში აღნიშნავდა. ბრიტანეთის მონარქიის ისტორიაში არც ერთი მეფე ან დედოფალი, რომელიც უილიამ დამპყრობლის დროიდან იკავებდა ინგლისის ან ბრიტანეთის ტახტს, ამდენ ხანს არ ყოფილა სახელმწიფოს სათავეში. თუმცა, ამ იუბილეს უნიკალურობა ამით არ დამთავრებულა.
ამ დღესასწაულს უწოდეს „პლატინის იუბილე“ (Plsatinum Jubilee). პირველი ასეთი დღესასწაული, რომელშის ის მონაწილეობდა, იყო მისი ბაბუის, მეფე გიორგი V-ის მეფობის 25 წლისთავი 1935 წელს. მაშინ ელიზაბეტ უინძორი 9 წლის იყო. ახლა ის 96 წლისაა და ესეც რეკორდია: არცერთ ბრიტანელ მონარქს არ უცხოვრია ამ ასაკამდე. მართალია, ამჟამინდელი დედოფლის დედა 101 წლისა გარდაიცვალა, მაგრამ ის დამოუკიდებლად არასოდეს მეფობდა.
4 თვის წინ ელიზაბეტ II-ის ტახტზე ასვლიდან 70 წელი გავიდა: ამჟამინდელი დედოფლის ეპოქა დაიწყო 1952 წლის 6 თებერვალს, როცა მისი მამა, გიორგი VI გარდაიცვალა, მაგრამ სამეფო იუბილეები ივნისში აღინიშნება: მამის ხსოვნისადმი პატივისცემის გამო, დედოფალს არ სურს არაფრის აღნიშვნა მისი გარდაცვალების წლისთავზე. გარდა ამისა, 2 ივნისს არის ელიზაბეტ II-ის კორონაციის წლისთავი, რომელიც 1952 წელს კი არ შედგა, არამედ ერთი წლის შემდეგ. დაბოლოს, ბრიტანეთის ამინდის ცვალებადობის გათვალისწინებით, ზაფხულის დასაწყისი თებერვალზე ბევრად უკეთესი დროა დღესასწაულებისთვის, რომელთა უმეტესობა ტარდება ღია ცის ქვეშ.
ბუკინგემის სასახლის აივანზე, მარცხნიდან მარჯვნივ: პრინცესა ელიზაბეთი, დედოფალი დედა, პრემიერ მინისტრი უინსტონ ჩერჩილი, მეფე ჯორჯ VI, პრინცესა მარგარეტი (სამეფო წყვილის უმცროსი ქალიშვილი).
